A MENACE TO SOCIETY

Transgender erfgoed komt in vele vormen, en een daarvan is T-shirts. Al sinds een jaar of vijftig is een T-shirt meer dan slechts een handig kledingstuk. Het kan ook een uithangbord zijn waarmee een statement gemaakt kan worden over wie je bent en hoe je gezien wilt worden. Daarover gaat deze aflevering in de reeks Ken Je Geschiedenis.

In de vroege jaren negentig van de 20e eeuw besloten sommige transgender
personen in de Verenigde Staten zich activistischer op te stellen. Ze wilden meer
dan alleen onderling support bieden. Het werd tijd voor een boodschap aan de
samenleving, én aan de homobeweging, want bij Gay Pride activiteiten werden
ze aan de kant geschoven. Transactiviste Riki Anne Wilchins richtte met een
aantal anderen de directe actiegroep The Transexual Menace op, wat zoiets als
de ‘transseksuele plaag voor de samenleving’ betekent. Nee, geen spelfout,
transexual met één s, het was opzettelijk subversieve spelling.

The Transexual Menace voerde actie bij gerechtelijke processen rondom
transgender issues, zoals de rechtszaak over de beruchte moord op Brandon
Teena. Ook vielen leden van de groep binnen bij de bestuursvergadering van de
Gay Games om te eisen dat trans vrouwen mee mochten doen zonder hun hele
medische doopceel te lichten.

Uiteindelijk werd The Menace een landelijke organisatie met 24 afdelingen
in de grote steden van de VS. Leden van de groep droegen een T-shirt in goth-
stijl, geïnspireerd door de Rocky Horror Picture Show. De shirts verwezen met
onderschriften als New York, Pittsburgh, Texas-Lone Star State naar de
afdelingen.

Destijds was dergelijk transactivisme in Nederland niet te vinden. De bestaande
groepen, zoals die van Humanitas, waren vooral gericht op onderlinge steun en
hulp. In die tijd kwam internet in een rudimentaire vorm op, vooral toegankelijk
via universiteiten, die op een internationaal netwerk waren aangesloten. De
bandbreedte was nog meetbaar in enkele bytes, maar evengoed was de poort
geopend naar direct contact met de rest van de wereld. Via zogenaamde
newsgroups vonden gelijkgezinden elkaar, en al snel ontstonden de eerste online
transgender fora.

Een Nederlandse trans vrouw, die via een newsgroup met de actiegroep in
aanraking kwam, bedacht dat die T-shirts ook leuk zouden zijn voor Nederland.
Ze plaatste een ruime bestelling, waarbij als onderschrift in plaats van een
Amerikaanse stad ‘it’s contagious’ (‘het is besmettelijk’) werd geplaatst. Of dit
idee uit Nederland kwam of dat deze versie al bestond; ik weet het niet. Als je de
achtergrond kent, laat het me alsjeblieft via Trans Magazine weten…

De T-shirts bereikten hun bestemming in Nederland, maar wat gebeurde er?
Haast niemand wilde ze hebben. Het idee jezelf te outen door met dit shirt rond
te lopen sprak slechts een handjevol mensen aan. Zo belandde de grote doos op
zolder, en heeft daar jarenlang gestaan. Tot ik vorig jaar voor het maken van de
tentoonstelling ‘Buitengewone Geschiedenis. Transgender in Nederland’ een
exemplaar wilde exposeren. Ik hoorde over de onverkochte voorraad en besloot

de 29 overgebleven exemplaren over te kopen. De tijd leek me rijp, immers: het
is nu wél populair om trots en zichtbaar te zijn. Dat klopte, ik heb inmiddels nog
maar een paar shirts over.

Welk statement maken de trotse eigenaren van nu? Willen ze graag een
menace zijn? Is het ironisch of campy bedoeld? Is het een eerbetoon aan de
activistische voorgangers van dertig jaar geleden? Zeg het maar: wat zie je? Ik
zie in ieder geval één mooi ding: erfgoed in beweging.

PS Heb je interesse? Meld je dan via de redactie (info@transmagazine.nl). Een shirt kost € 20,- excl. verzendkosten. NB alleen nog maat L beschikbaar (valt groot)