Politica Petra Kramer: ‘Laat huisartsen hormonen voorschrijven.’

Door Jans Schaper

Veel politieke beslissingen worden voor, maar zelden door transgender mensen genomen. Nog nooit is er in Nederland een openlijk transgender kamerlid geweest. Maar dat zou na 17 maart kunnen veranderen. In de aanloop naar de verkiezingen hebben we bij de twee partijen met transgender kandidaten aangeklopt met de vraag of de kandidaten geïnterviewd wilden worden. Petra Kramer is nummer 10 op de lijst van BIJ1.

Waarom ben je politiek actief geworden? 

Op mijn achttiende ben ik lid geworden van de SP omdat ik de economische ongelijkheid in de wereld een probleem vond. Na de SP ben ik ook bij andere partijen lid geweest, maar ik ben Bij1 beland nadat ik samen met anderen op een partijcongres van de PvDD werd uitgejoeld na het indienen van een motie tegen racisme. Van 2006-2010 was ik gemeenteraadslid in Drachten waar ik nog steeds woon. Voor zover ik het zelf weet was ik het eerste transgender raadslid van Nederland, maar ik wilde toen nog stealth leven en het niet aan de grote klok hangen.

Waarom heb je het dan wel aan de grote klok gehangen?

Stealth leven lijkt heel aanlokkelijk, maar je zit eerst gevangen in een verkeerd lichaam en dat ruil je in tegen gevangenzitten in een sociale rol. Dat geeft een boel stress. Ik heb de eer gehad om een trans persoon te mogen ontmoeten die al in de jaren vijftig geopereerd was en die lang stealth leefde, maar daar uiteindelijk mee was gestopt. Zij had spijt dat ze dat niet eerder had gedaan, want er viel een last van haar schouders. Zo ben ik tot inkeer gekomen.  

Welke rol heeft je transgender achtergrond gespeeld bij je politieke ontwikkeling? 

Als trans persoon ben ik afhankelijk van politieke welwillendheid. Gedurende mijn transitie werden vergoedingen voor borstvergroting en gelaatsontharing geschrapt. In Hongarije en Polen is het politieke klimaat voor de LHBTQIAP+-gemeenschap nu ronduit toxisch. Mijn juridische geslachtswijziging maakt een vorm van surveillance mogelijk aangezien er een aantekening op mijn geboorteakte staat waaruit blijkt dat ik bij geboorte niet als meisje werd gezien.

Door mijn transitie verloor ik ook het privilege om als witte cis hetero man te worden gezien. Hoe naar het misgenderd worden ook voor me geweest was, als man sta je wel een stapje hoger op de maatschappelijke ladder dan als vrouw. Gedurende mijn transitie werd ik blootgesteld aan geweld, gescheld en naarmate ik meer passabel werd aan seksuele intimidatie en handtastelijkheden. Handtastelijkheden die ik bovendien eerst als validerend ervoer voordat het besef indaalde dat het echt niet oké was wat er gebeurde. Het hele proces is een leerschool in privileges onderkennen geweest en daarmee is het vormend voor mijn rechtvaardigheidsgevoel en dus mijn politieke denken geweest.

Waarom is het belangrijk dat transgender mensen in de tweede kamer terecht komen?

Ik ging in 2001 in transitie en ik had nooit verwacht dat de transgender emancipatie zo’n vlucht zou nemen. Maar die backlash had ik ook niet zien aankomen. Die zie je ook in andere landen terug: in Engeland, Hongarije en Polen. Na de terreur van Trump ging Biden snel aan de slag met het herstellen van rechten voor transgender mensen, maar op statelijk niveau wordt nog allemaal anti-trans wetgeving aangenomen.

Het is belangrijk om de transgender stem te laten horen in het parlement. Zoals mannen immers seksisme niet altijd herkennen, witte mensen racisme vaak niet opmerken, zien cis mensen meestal ook geen transfobie. Het is belangrijk dat de mensen die bedreigd, en niet genoeg geholpen of gezien worden zelf aan de bak gaan. We hebben 100 jaar kiesrecht (voor sommigen) in Nederland, en gelijke rechten worden nog altijd maar mondjesmaat toebedeeld door de huidige machthebbers. Trans mensen hebben vanaf 2014 meer zelfbeschikkingsrecht maar de identiteit van non-binaire mensen wordt nog altijd niet herkend. De twee mensen in Nederland die geen M of V, maar een X in hun identiteitsbewijs hebben staan, hebben dat bereikt door naar de rechter te gaan. Dat zou makkelijker moeten.

Wat zouden je eigen speerpunten zijn?

De wachtlijsten zijn te lang. Er is nog nooit de wil geweest om die aan te pakken. Die kan je het beste aanpakken om het de facto monopolie van de VU op te heffen, en door huisartsen hormonen voor te laten schrijven. Pas als er klachten optreden, of de bloedwaardes niet kloppen, wordt specialistische zorg nodig.

Staan we op een punt om de transgender emancipatie verder vooruit te brengen?

Ik ben bang dat de culturele verandering de verkeerde kant op aan het gaan is. Hongarije is in een dictatuur aan het veranderen. Als daar de persvrijheid wordt aangevallen is er veel verontwaardiging, maar als daar mensen het recht het geslacht juridisch te wijzigen wordt ontnomen dan is er amper verontwaardiging in Nederland, wat zeg ik, in heel Europa amper. Europa heeft het imago vrijgevochten te zijn, maar laat zien dat dat slechts schone schijn is wanneer je nauwelijks ophef leest wanneer mensenrechten zoals deze geschonden worden Je leest alleen over positieve ontwikkelingen, of als een celebrity die trans is iets opmerkelijks heeft gedaan. 

In Nederland hebben we de vergissing gemaakt om de emancipatiestrijd van de hele LHBTIQ+ gemeenschap te depolitiseren. Met Pride is er een boot voor politieke partijen, waar het CDA en VVD op staan, twee partijen die weinig hebben betekend voor de gemeenschap, of de emancipatie juist hebben tegengewerkt. Denk aan de VVD die lang de beschikbaarheid van PrEP in Nederland heeft tegengehouden. De rechten die er zijn, zijn mondjesmaat verkregen. En als je de internationale ontwikkelingen ziet, gaat het de verkeerde kant op. Het is mooi dat de minister van Rechtsbescherming Sander Dekker zegt dat we ons nu niet meer kunnen voorstellen dat de transgenderwet was zoals die was, maar tegelijkertijd staat er in het VVD-programma dat ze collectieve rechtszaken moeilijker wil maken. Schrijnend als je bedenkt dat het juist collectieve rechtszaken zijn geweest die excuses en verandering afdwingen. De overheid lapt in het algemeen burgerrechten steeds vaker aan hun laars. Daar gaat BIJ1 wat aan doen. Ervaringsdeskundigheid wordt in steeds meer sectoren op waarde geschat. BIJ1 is daar een perfect voorbeeld van. Wij zijn geen polderaars, ambtenaren of carrièretijgers, wij zijn de mensen om wie het gaat en zijn daardoor onmisbaar voor onder andere de transgender emancipatie.