Thorn de Vries over representatie, privileges en hoop
Fotografie An Smid
Mijn vingers spannen strak om het hete theekopje. Fotograaf An en ik hebben te vroeg afgesproken in het café van filmmuseum Eye, onder het mom van ‘voorbereiding’. We kiezen een plekje in het deftige etablissement. Om de beurt spuien we lege zinnen, ze willen maar niet uitmonden in een gesprek. Over een paar minuten zullen we een fenomeen ontmoeten. Als de wijzers van de klok eindelijk hun rondje sluiten, kijken we elkaar weifelend aan: ‘Ga jij Thorn ophalen?’ Na een kort heen-en-weer werp ik mezelf op om straks de ongemakkelijke wandeling voor hen uit te maken, naar het tafeltje waar het interview zal gaan plaatsvinden. Bijna struikelend beweeg ik me uit het lederen zitje.
Onderweg naar de entree herhaal ik de belangrijkste vragen in mijn hoofd. Ik voel zweetparels voorzichtig vormen. Opeens flitst door me heen: ga ik hen niet beledigen? Dit is dé Thorn de Vries, niet alleen bekend non-binair transgender activist, acteur en performer, maar een van de weinig positieve representanten die wij als transgendergemeenschap hebben. De rising star uit de Anne+ film weet te representeren op een manier voorbij publieke behapbaarheid: hen zet een verhaal neer dat werkelijk tegendraads is. Als transgemeenschap snakken we naar zulke positieve rolmodellen in deze vernederende wereld.De nog immer gebrekkige vertegenwoordiging van transgender mensen in de media heeft mij – binaire trans vrouw – ertoe bewogen zelf media en opinie te gaan maken. Zo heb ik bijvoorbeeld in radioprogramma’s en podcasts meegepraat over maatschappelijke kwesties en heb ik artikelen geschreven voor verschillende platformen – vaak over transgerelateerde onderwerpen, maar ook over andere zaken. Mijn verlangen om een reflectie van mezelf terug te zien in de media is er echter niet minder om geworden. Als ik iemand als Thorn nu bij de grote talkshows aan tafel zie, dringt zich zelfs nog een nieuw verlangen aan mij op. Namelijk om me tegenover mede-activisten uit te spreken. Om met hen in gesprek te gaan.
Zichtbaarheid
Thorn ploft neer op de designkruk. Dit is overduidelijk niet het eerste interview waar hen zich voor heeft geleend. Diens ontspannen gelaatstrekken steken schril af tegen mijn verkrampte vingers. ‘Ik kom net terug van vakantie,’ begint hen nonchalant. ‘De première van Anne+ en de bijbehorende perstour deden me heel geleefd voelen.’ Thorn heeft het over diens eerste bioscoophit: een queer film die het Amsterdamse lhbtiq-leven portretteert. Thorn speelt de rol van Lou, een non-binair karakter. Abrupt begin ik te vragen.
Is zichtbaarheid in de media per definitie iets positiefs?
‘Zichtbaarheid van binaire en non-binaire trans personen, is belangrijk voor de emancipatie van trans mensen maar dan moet het wel gaan om goede representatie, iets wat recht doet aan het leven van trans personen. Te vaak is de representatie eendimensionaal, heel lang was er bijvoorbeeld alleen aandacht voor het klassieke transitieverhaal: vrouw wordt man, man wordt vrouw. In veel films en series gaan de verhaallijnen van transgender karakters nog steeds alleen over gender en het problematische ervan. Traumaporno noem ik dat. Zodra het personage uit de kast komt dan is er niets meer om het over te hebben. Voordat mijn non-binaire en gelaagde karakter Lesley in de serie Spangas verscheen, was er nog een ander trans karakter in deze jeugdserie. Met het creëren van dat personage zijn de schrijvers destijds in die valkuil van het clichématige gestapt, maar daar hebben ze dus wel van geleerd. Er is inmiddels wat winst geboekt met aandacht voor andere narratieven, zoals van non-binaire personen. Hoewel ik het goed vind dat non-binaire personages door non-binaire acteurs gespeeld worden, heb ik nu wel met mezelf afgesproken dat ik geen rollen meer aanneem die alleen maar gaan over genderidentiteit, het personage mag non-binair of trans-zijn maar het moet over meer gaan.’
Ik heb soms het gevoel dat we – in het echte leven – maar op één manier mogen bestaan. `Inderdaad: als de perfecte, inschikkelijke trans persoon: passing en niet moeilijk doen over toiletten of misgendered worden. Ik krijg vaak te horen dat ik zo begripvol ben, alles zo rustig uitleg. Dan denk ik: oké, maar als ik minder rustig zou zijn, en me wat harder zou uitlaten over onrecht dat trans mensen ervaren, zou ik dan ook uitgenodigd worden aan de tafel van een praatprogramma? Maar ik ben nu eenmaal wie ik ben, en blijkbaar heb ik iets likeable’s over me wat me ‘ruimte geeft’ om mijn verhaal te doen. Ook mijn masculiniteit werkt mee, ik heb male privilege.’
Privileges
Ik merk dat ik trans masculiene personen wel eens benijd. De meeste die ik volg hebben namelijk een fijne relatie met, vaak, een cis persoon. Ondertussen ben ik bang vermoord of in elkaar geslagen te worden als ik op een date ga. Als trans femme mag ik deze boodschap op feministische platforms dan ook nog eens niet verkondigen. Op feministische platforms heerst blijkbaar nog steeds de angst ‘als trans vrouwen op dit soort podia het woord nemen, laten we mannen binnen in’. Trans masculiene personen kunnen daar echter wel actief aanwezig zijn. Ik voel dan de behoefte om te roepen ‘Trek ons mee op de podia die jullie krijgen!’.
‘Ik snap helemaal wat je zegt en ik voel me ook wel aangesproken… Soms is het moment om een stapje terug te doen, stil te zijn, een ander aan het woord te laten. Maar je moet ook je privileges gebruiken om juist een punt te maken, je te laten zien en aandacht te vragen voor je zaak. Dat is een ingewikkelde balans. Ik vraag me af, of ik wel benaderbaar genoeg ben voor andere transgender mensen. Het is nodig om met elkaar in gesprek te zijn over elkaars behoeften. Ik heb geen alziend transoog. Ik heb niet dezelfde ervaring als een trans vrouw en ik kan ook niet doen alsof ik dat heb.’
Representatie
Voel jij verantwoordelijkheid naar de gender non-conforme gemeenschap, als een van de weinig zichtbare non-binaire mensen?
‘In het begin voelde ik een verantwoordelijkheid. Inmiddels zijn er steeds meer uitgesproken non-binaire mensen. De last wordt meer gedeeld,’ grapt hen. ‘Er gebeuren ‘dingen’. Er worden podcast gemaakt, er zijn televisieoptredens door en over non-binaire personen en mensen zoals Raven van Dorst en Nanoah Struik doen goed werk.’
Heb jij het gevoel dat je als trans persoon gedeeld eigendom van de transgender gemeenschap bent geworden?
Thorn weegt af ‘Hm ja, dat gevoel heb ik soms wel een beetje. Ik moet leren mijn grenzen daarin te bewaken, weet dat ik niet namens iedereen kan spreken. Ook ben ik me ervan bewust dat ik binnen een bepaald stereotype van non-binaire trans personen val: Ik heb een androgyn uiterlijk, ben wit, ik ben AFAB [red. assigned female at birth). Natuurlijk zijn mijn genderidentiteit en genderexpressie valid, maar het moet niet het enige zijn dat mensen zien. Een trans femme van kleur herkent zich niet in mij. Er moet natuurlijk veel meer representatie komen van een diverse groep trans mensen.’
‘Iedereen representeren is een standaard die we elkaar opleggen die niet haalbaar is’.
‘Klopt, maar waar we op kunnen letten als we publiek aan het woord zijn is dat we niet alleen voor onze eigen belangen opkomen, maar ook voor de trans gemeenschap als geheel. Ik gebruik bijvoorbeeld geen testosteron, maar ik wil wel dat het proces voor trans personen om aan hormonen te komen makkelijker wordt dus spreek ik me daarover uit.’
Hoe kies jij je podia uit?
`Als het niet mijn verhaal is om te vertellen dan doe ik het niet. Bijvoorbeeld: De meeste transgender personen die vermoord worden zijn van kleur. Ik vind dan niet dat ik een speech zou moeten doen op Transgender Remembrance Day. Soms ben ik wel blij dat ze mij vragen in plaats van een cisgender persoon. Maar ik – en de mediamaker – moeten ons steeds kritisch de vraag stellen: zou voor dit gesprek niet iemand anders benaderd moeten worden?’
Pronouns
De bekende transgender YouTuber Natalie Wynn, bekend onder de naam Contrapoints, tweette laatst dat het vragen van pronouns voor haar helemaal niet voor veiligheid zorgt. Zij stelde dat in een lompe sport bar in het conservatieve North Carolina ze constant met mevrouw en zij word aangesproken, terwijl in ze woke ruimtes haar pronouns ieder keer moet uitleggen. Hoe sta jij daar tegenover?
‘Ik begrijp wat je zegt: als binaire trans persoon heb je een reis afgelegd en wil je misschien door zo’n vraag niet herinnerd worden aan iets wat je achter je hebt gelaten. Aan die ervaring wil ik beslist niets afdoen. Maar ik denk dat een space wel veiliger wordt als je elkaar vraagt welke voornaamwoorden de voorkeur hebben. En als het aan iedereen gevraagd wordt, dan hoef je je niet persoonlijk aangevallen te voelen. Het is juist respectvol bedoeld. Zelf vind ik het fijn en voel ik me gerespecteerd als men ernaar vraagt.’
Ik haal mijn schouders op: ‘Ik herken het wel. Laatst was ik de enige transgender persoon op een feestje van een zich als progressief profilerende club. Toen we werden toegesproken met “Dames en heren,..” keek de spreker even ongemakkelijk naar mij en vervolgde toen “en alles ertussenin,..” – alsof ik geen echte vrouw ben.’
Thorn: ‘Veiligheid van de een, is de onveiligheid van de ander, maar ik denk wanneer het vragen om voornaamwoorden door iedereen gedaan wordt, dat wel voor veiligheid zorgt.”
Samen
Vind jij dat het debat rondom gender heftiger is geworden?
‘Ik vind het een polariserende tijd waarin leven. Ik geef voorlichting op scholen en soms schrik ik van het hatelijke gedachtengoed dat je daar terug hoort. Maar ook kom ik op scholen en denk ik: wow het is hier al perfect geregeld met begripvolle docenten en een veilige sfeer waarin alle soorten genders en seksualiteiten zich kunnen uiten. Dat geeft me hoop. Aan de andere kant zijn er mensen met invloed die schadelijke uitspraken doen in de media en daarmee weg kunnen komen. Zelf ervaar ik ook regelmatig verbaal geweld; ik probeer het vooral te negeren.’
Wat zeg je tegen die kleine Thorns die hatelijke anti-transgender berichten lezen?
‘Ik zou zeggen: “Het gaat niet over jou maar over die kleinzielige schrijver. We worden allemaal onderdrukt door gendernormen en de mensen die zich transfobisch uitlaten in de media kunnen het niet hebben dat wij ons daaraan hebben ontworsteld.” Jonge trans mensen zou ik willen aanmoedigen om plekken te zoeken waar ze elkaar kunnen vinden en met elkaar in gesprek kunnen gaan. Zelf heb ik ook die communities opgezocht waar ik me gesteund voelde tijdens mijn coming out als non-binaire trans persoon. Er is heel veel liefde in de transgendergemeenschap. Voor mij was en is de ballroomscene een belangrijke gemeenschap, daar heb ik een tweede familie gevonden met Amber Vineyard als mijn mother en mentor. Ik heb ervaren dat wij als transgemeenschap ook kunnen dienen als arm om elkaar heen.’